หมู่บ้านอ่าวน้อย มีบ้านหลังหนึ่งหัวหน้าครอบครัว มีชื่อว่า “ตาม่องล่าย” เมียชื่อ นางรำพึง และลูกสาวสวยคนเดียวชื่อ นางยมโดย ความงามของนางเป็นที่เลื่องลือไปไกล บรรดาชาวเรือประมงและพ่อค้าวานิช ที่มาทำการ ค้าขายบริเวณบ้านอ่าวน้อย ในขณะเดียวกันหมู่บ้านแห่งหนึ่งเขตเมืองเพชรบุรี มีเจ้าเมืองปกครองด้วยความร่มเย็น มีลูกชายรูปงาม ชื่อ เจ้าลาย เจ้าลายได้ยินกิตติศัพท์ความงามของสาวยมโดย จึงคิดอุบายเพื่อชมความงามของนาง จึงปลอมตัวเป็นชาวประมง ล่องเรือขายปลามาถึงหมู่บ้านอ่าวน้อย ทำความรู้จักกับนางรำพึงและ สาวยมโดย ด้วยความขยันขันแข็ง มีความสุภาพอ่อนน้อม ของเจ้าลาย ทำให้นางรำพึงพอใจยินดี ให้สนิทสนมกับสาวยมโดย ส่วนตาม่องล่ายกลับไม่พอใจ ขัดขวางทุกวิถีทาง ด้วยเห็นว่าเป็นคนจน ความรักของทั้งสอง เริ่มมีอุปสรรคมากขึ้น เมื่อมีเรือสำเภาจีนเข้ามาติดต่อค้าขายและทอดสมอเรือบริเวณอ่าวน้อยหน้าบ้านตาม่องล่าย เจ้าของเรือคือ เจ้ากรุงจีน ซึ่งได้ยินกิตติศัพท์ความงดงามของ สาวยมโดย จึงตีสนิทกับตาม่องล่ายได้สำเร็จ แต่ยายรำพึงไม่พอใจแสดงความรังเกียจ และขัดขวางทุกวิถีทางเช่นกัน ยายรำพึงและ ตาม่องล่ายมักมีปากเสียงด้วยเรื่องเจ้าลาย และเจ้ากรุงจีนอยู่เสมอ เหตุการณ์ต่างๆ เริ่มอลเวงมากขึ้นเมื่อเจ้าลายส่งผู้ใหญ่มาสู่ขอสาวยมโดยกับนางรำพึง นางรำพึงรับขันหมากเจ้าลาย โดยไม่ให้ตาม่องล่ายรู้ เช่นเดียว กับตาม่องล่าย ก็ปิดบังการสู่ขอของเจ้ากรุงจีน ไม่ให้นางรำพึงรู้เช่นเดียวกัน นับว่าเป็นเคราะห์กรรมของครอบครัวนี้ที่ทั้งสองฝ่ายกำหนดวันยกขันหมาก เป็นวัน เวลาเดียวกัน

เมื่อถึงวันนัดหมาย ขบวนแห่ขันหมาก ของเจ้ากรุงจีนพรั่งพร้อมด้วยขบวนล่อโก๊ะ และสิงโต แห่ส่งเสียงดังสนั่นหวั่นไหวทั่วอ่าวด้านใต้ของหมู่บ้านอ่าวน้อย ฝ่ายเจ้าลายก็มิได้น้อยหน้า มีขบวนกลองยาว แตรวง การละเล่นหัวโต แห่กันมาเป็นที่ครึกครื้น ทางด้านเหนือของ หมู่บ้านอ่าวน้อย ขบวนขันหมากทั้งสองขบวนมาพบกัน สร้างความตกตะลึงแก่นางรำพึง ตาม่องล่าย สาวยมโดย เพื่อนบ้าน และขบวนขันหมากทั้งสอง เป็นอย่างมาก เมื่อเหตุการณ์กลับกลายเช่นนี้ สองผัวเมียต่างก็หันหน้าทุ่มเถียงกันอย่างรุนแรง ต่างฝ่ายต่างจะยกลูกสาวให้กับขันหมาก ที่ตนได้ตกลงไว้ ทั้งคู่เริ่มใช้ข้าวของขว้างปาใส่กันเขาล้อมหมวกยายรำพึงฉวยหมวกใบหนึ่งขว้างตาม่องล่าย แต่ตาม่องล่ายหลบทัน หมวกจึงลอยไปตก บริเวณอ่าวเกาะหลัก หรืออ่าวประจวบฯ กลายเป็นเขาล้อมหมวก ฝ่ายตาม่องล่ายหันมาคว้ากระบุง ขว้างไปที่ยายรำพึง แต่ไม่ถูก กระบุงลอยไป ทางทิศตะวันออกตกลงทะเลกลายเป็นเกาะกระบุง จังหวัดตราด

               ยายรำพึงคว้างอบขว้างออกไป งอบลอยไปตกกลายเป็นแหลมงอบ จังหวัดจันทบุรี ตาม่องล่าย ไม่ลดละ คว้าสากตำข้าว ไล่ขว้างยายรำพึง สากปลิวไปถูกเขาทะลุ กลายเป็น เกาะทะลุ อำเภอบางสะพานน้อย จ.ประจวบฯ ส่วนสากลอย ไปตกกลางทะเล กลายเป็นเกาะสาก หรือเขาสามร้อยยอด เขตอำเภอสามร้อยยอด ขนมจีนกลายเป็นสาหร่ายทะเล หมากพูลกลายเป็นหอยมวนพลู กระจกนางยมโดยลอยไปติดบนเขา กลายเป็นเขาช่องกระจก จานกลายเป็นเกาะจาน ตะเกียบกลายเป็นเขาตะเกียบ แก้ว แหวนเงินทอง ทับทิมกลายเป็นเปลือกหอยรูปร่างสวยงาม เหมือนเพชรพลอยทับทิมอยู่ตามชายหาด ปูทอด กลายเป็นปูหิน

                ด้วยความเศร้าเสียใจ ยายรำพึงเดินร้องให้ซมซานนอนรำพึงรำพันถึงเคราะห์กรรมของครอบครัวตนจนกลายเป็นเขาแม่รำพึง เขตอำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ส่วนตาม่องล่ายอาละวาดขว้างปาสิ่งของจนหมดบ้าน แล้วหันมาเห็นสาวยมโดย คิดว่าเป็นต้นเหตุของความอับอาย และเกรงว่าตนจะเสียวาจาสัตย์ จึงบันดาล โทสะจับลูกสาวฉีกร่างออกเป็นสองซีก ซีกหนึ่งขว้างไปทางทิศเหนือบ้านของเจ้าลาย ตกทะเลกลายเป็นเขานมสาว บริเวณบ้านบางปู กิ่งอำเภอ สามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อีกซีกหนึ่งขว้างไปทาง ทิศตะวันออก เมืองของเจ้ากรุงจีน กลายเป็นเกาะนมสาว เขตจังหวัดจันทบุรี เพื่อนบ้านที่มาร่วมงานเห็น เหตุการณ์แปรเปลี่ยนไป จึงพากันกลับบ้าน รวมทั้งเจ้ากรุงจีนด้วย ส่วนเจ้าลายมีความเสียใจ โศกเศร้าอย่างหนัก ได้เดินทางกลับบ้านและ ตรอมใจตายกลายเป็นเขาเจ้าลาย อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรีส่วน     ตาม่องล่าย มีแต่ความกลัดกลุ้ม เสียอกเสียใจ คว้าไหเหล้าไปนั่งดื่มอยู่เชิงเขาริมทะเล เมามายครองสติไม่อยู่ตายไปกลายเป็นภูเขาตาม่องล่าย เฝ้าทะเลอยู่ที่หมู่บ้านอ่าวน้อยนั้นเอง ปัจจุบันชาวประจวบฯ ชาวประมงจะนับถือตาม่องล่าย สร้างศาลาและเซ่นไหว้เพื่อขอโชคลาภกันอยู่เสมอ ๆ